بزرگداشت مبعث، بیش از آنچه صرفاً تجلیل از یک خاطره گرامى باشد، مطرح کردن درسهاى بزرگ بعثت پیغمبر است که امروز همه بشریّت - بخصوص جامعه مسلمانان - به آنها نیاز دارد. امروز بشریّت از سلطه قدرتهاى طاغوتى، از ظلم، تبعیض، فساد و تسلّط هوسهاى گروههاى خاص بر زندگى مردم رنج مى‏برد. امروز زندگى بشریّت، دستخوش اهواءِ انسانهایى است که از معنویّت بویى نبرده‏اند و بر وجود آنها، هوسها و اهواء حاکم است. بشریّت، امروز بیش از همیشه به پیام بعثت نیاز دارد.
بعثت نبىّ‏اکرم در درجه اوّل، دعوت به توحید بود. توحید صرفاً یک نظریه فلسفى و فکرى نیست؛ بلکه یک روش زندگى براى انسانهاست؛ خدا را در زندگى خود حاکم کردن و دست قدرتهاى گوناگون را از زندگى بشر کوتاه نمودن. «لااله‏الّااللَّه» که پیام اصلى پیغمبر ما و همه پیغمبران است، به معناى این است که در زندگى و در مسیر انسان و در انتخاب روشهاى زندگى، قدرتهاى طاغوتى و شیطانها نباید دخالت کنند و زندگى انسانها را دستخوش هوسها و تمایلات خود قرار دهند. اگر توحید با همان معناى واقعى که اسلام آن را تفسیر کرد و همه پیغمبران، حامل آن پیام بودند، در زندگى جامعه مسلمان و بشرى تحقّق پیدا کند، بشر به سعادت حقیقى و رستگارى دنیوى و اخروى خواهد رسید و دنیاى بشر هم آباد خواهد شد؛ دنیایى در خدمت تکامل و تعالىِ حقیقى انسان. دنیا در دید اسلام، مقدّمه و گذرگاه آخرت است. اسلام دنیا را نفى نمى‏کند؛ تمتّعات دنیوى را منفور نمى‏شمارد؛ انسان را با همه استعدادها و غرایز در صحنه زندگى، فعّال مى‏طلبد؛ اما همه اینها باید در خدمت تعالى و رفعت روح و بهجت معنوى انسانى قرار گیرد تا زندگى در همین دنیا هم شیرین شود. در چنین دنیایى، ظلم و جهل و درنده‏خویى نیست و این کار دشوارى است و به مجاهدت احتیاج دارد و پیغمبر این جهاد را از روز اوّل آغاز کرد.
آنچه پیغمبر به آن دعوت کرد، همان چیزهایى است که بشر در همه دوره‏هاى تاریخِ زندگى به آن نیازمند است. پیغمبر، انسان را به علم دعوت کرد. اوّلین آیاتِ قرآن، تجلیل از علم است: «اقرأ باسم ربّک الّذى خلق. خلق الأنسان من علق. اقرأ و ربّک الأکرم. الّذى علّم بالقلم» (علق: 1-4). ابتدا تعلیم را مطرح کرد. دانش، وسیله نجات و رستگارى انسان است‏.
که به زمان و مکانى خاص بستگى ندارد و مربوط به همه دوره‏هاى زندگى بشر است. پیغمبر، انسانها را به حرکت و قیام دعوت کرد. خداى متعال در اوّلین آیاتِ نازل بر پیغمبر فرمود: «قم فأنذر» ( مدّثّر: 2)؛ قیام کردن، حرکت کردن، از حالت رکون و جمود خارج شدن و خود را مسئول دانستن. «قل انّما اعظکم بواحدة أن تقوموا للَّه» (سبأ: 46)؛ قیامِ للَّه در همه شرایط زندگى بشر کارساز است و بدون قیام و حرکت نمى‏شود به هیچیک از اهداف عالیه رسید.
پیغمبر اکرم انسانها را به تزکیه و تصفیه و تربیت نفس دعوت کرد: «هو الّذى بعث فى‏الأمیّیّن رسولاً منهم یتلوا علیهم آیاته و یزکّیهم و یعلّمهم الکتاب و الحکمة» (جمعه: 2). تزکیه، شرطِ اوّل است. بدون تزکیه، علم هم ابزارى براى فساد و انحطاط و گمراهى و سقوط بشر خواهد شد؛ همچنان‏که مى‏بینید امروز در دنیا علم وسیله سقوط بشر است و از علم براى به زنجیر کشیدن ملتها و دگرگون جلوه دادن حقایق و گرسنگى دادن به انسانها استفاده کرده‏اند. چقدر انسانها در اطراف عالم به‏خاطر سلطه استعمارگرانى که با ابزار علم بر آنها تاختند و سلطه پیدا کردند، امروز از منابع حیاتىِ متعلّق به خود محرومند و در فقر و مسکنت و محرومیت و بیچارگى زندگى مى‏کنند! امروز هم همین‏طور است. امروز استکبار جهانى - استعمار به شکل نوین در دنیا - با تکیه به علم و با ابزار علم انسانها را بیچاره مى‏کند؛ آنها را به زنجیر مى‏کشد و دچار مرگ و نیستى و نابودى مى‏کند. نتیجه علمِ بدون تزکیه، اینهاست.
اسلام، افراد را به اخوّت و برادرى، انسانها را یکى دانستن، بین آنها تبعیض قائل نشدن، نژادها را مایه تمایز بشر نسبت به یکدیگر قرار ندادن، براى ملتى برترى و رفعت طبیعى و ذاتى بر ملت دیگر قائل نشدن، دعوت مى‏کند. اسلام به گرامى بودن پرهیزکاران دعوت مى‏کند. ملاک برترى، تقواست. تقوا، یعنى مراقب رفتار خود بودن؛ زیر پاى خود را نگاه کردن؛ با توجّه به مرزهاى الهى، برنامه زندگى ریختن. اینها مربوط به یک زمان خاص نیست و بشرِ امروز هم به همین چیزها نیاز دارد. علم و مدنیّت بشر هرچه پیشرفت کند، همین چیزهاست که مایه سعادت اوست. امّت اسلامى باید به این امور توجّه کند و اینها را بخواهد و براى آنها تلاش نماید. اینها به اراده و عزم راسخ در میان ملتهاى مسلمان و مسؤولان و سران کشورها -کسانى‏که زمام امور را در کشورها در دست دارند - احتیاج دارد.
در دعاى مأثوره امروز - «و قد علمت انّ افضل زاد الرّاحل الیک عزم ارادهً یختارک بها» (مفاتیح‏الجنان: دعاى روز مبعث.) - با فضیلت‏ترین توشه‏هاى‏ انسانى این است که انسان عزم و اراده‏اى داشته باشد که راه خدا را انتخاب و در آن راه حرکت کند. البته این راه دشوار است؛ اما با عزم راسخ انسانى آسان مى‏شود. اینها چیزهایى است که اسلام به ما درس داده است. هرجا ما اینها را در زندگىِ خود تجربه کردیم، عملى یافتیم؛ یعنى تجربه‏ها هم این را تأیید مى‏کند.
در صدر اسلام، یک جمعیت کوچک، دور از مدنیّت و دانش و محروم از همه خیرات زندگى، به برکت همین اصول و با تمسّک به همین پایه‏هاى مستحکم توانستند بزرگترین مدنیّت را در طول چند قرن در دنیا به راه بیندازند و دنیا از مدنیّت و علم و پیشرفت آنها بهره برد. این، تجربه گذشته ماست. امروز هم ما در جمهورى اسلامى هرجا به اراده و به خدا توکّل کردیم و هرجا نیروهاى خود را به کار گرفتیم و هوسهاى خود را کنار گذاشتیم و اهداف را بزرگ شمردیم، گام ما موفّق بود.
معلوم است که جامعه‏سازى و مدنیّت‏سازى - که یکى از بزرگترین هدفهاى اسلام است - بدون دشمنى ممکن نیست. در صدر اسلام هم با تشکیل نظام و جامعه اسلامى دشمنى شد؛ امروز هم همین‏طور است. امروز در دنیاى اسلام، ملتهاى مسلمان روح اعتزاز به اسلام را در خود مى‏یابند و به‏خاطر اسلام احساس عزّت مى‏کنند. بیدارى اسلامى حقیقتى است که به‏وجود آمده است؛ چه دشمنان امّت اسلامى بخواهند، چه نخواهند. پیمودن این راه، به عزم راسخ از طرف مسئولان کشورها احتیاج دارد......
باید مراقب خودمان باشیم و نلغزیم؛ مواظب باشیم جاذبه‏هاى دنیا ما را فریب ندهد و حیله و جنگ روانى دشمن در ما اثر نگذارد. ما باید وحدت خود را روزبه‏روز مستحکم‏تر کنیم و از پرداختن به امور فرعى خوددارى نماییم. امروز مسئله‌ی اصلى، حفظ هویّتِ جمهورى اسلامى و هویّتِ اسلامى این کشور است. چشمهاى دنیاى اسلام و امّت اسلام نگران این است. شمإ؛ هم توانسته‏اید یک الگو در دنیا نشان دهید؛ دشمن مى‏خواهد این الگو را در هم بشکند. مقصود، شکست ایران نیست؛ بلکه شکست دنیاى اسلام است.